Η κρυοθεραπεία στην υπηρεσία της ψυχικής υγείας: Μια απλή αλλά αποτελεσματική πρακτική

Σε έναν κόσμο όπου η αναζήτηση φυσικών και εναλλακτικών θεραπειών για την ψυχική υγεία ολοένα εντείνεται, η κρυοθεραπεία εμφανίζεται ως μια πολλά υποσχόμενη πρακτική που συνδυάζει την τεχνολογία με τη φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος. Η βασική της αρχή είναι απλή αλλά ριζοσπαστική: σύντομη έκθεση του σώματος σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες έως και -160°C— προκειμένου να ενεργοποιηθούν φυσικοί μηχανισμοί αυτορρύθμισης, όπως η αντιφλεγμονώδης απόκριση και η παραγωγή ενδορφινών.

Στο πεδίο της ψυχικής υγείας, η κρυοθεραπεία δεν έχει ακόμη καθιερωθεί ως επίσημη θεραπευτική πρακτική, αλλά οι πρώτες επιστημονικές ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές. Ασθενείς με άγχος ή καταθλιπτικά συμπτώματα συχνά αναφέρουν βελτιωμένη διάθεση, καλύτερο ύπνο και «καθαρότερο μυαλό» ήδη από τις πρώτες συνεδρίες. Χωρίς να υποκαθιστά τη φαρμακευτική ή ψυχοθεραπευτική αγωγή, η κρυοθεραπεία προτείνεται ως συμπληρωματικό εργαλείο με ολιστική προσέγγιση.

Μπορεί όμως μια «παγωμένη» εμπειρία να προσφέρει ψυχολογική ζεστασιά; Οι απαντήσεις, μέσα από μια αποκαλυπτική συνέντευξη με τον διαιτολόγο και wellness expert Γιάννη Αντωνίου.

Τι είναι η κρυοθεραπεία και ποια είναι η βασική της φιλοσοφία στον τομέα της ευεξίας;

Η κρυοθεραπεία (cryotherapy) είναι μια μέθοδος κατά την οποία το σώμα εκτίθεται σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες για σύντομο χρονικό διάστημα (συνήθως 2–3 λεπτά), με σκοπό την πρόκληση συγκεκριμένων φυσιολογικών και ψυχοσωματικών αντιδράσεων.Η βασική της φιλοσοφία βασίζεται στην ιδέα ότι το «σοκ» του οργανισμού από την έκθεση στο ψύχος μπορεί να διεγείρει φυσικές διαδικασίες αυτορρύθμισης, συμπεριλαμβανομένης της αντιφλεγμονώδους απόκρισης, της αναλγησίας, της ενεργοποίησης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και, ενδεχομένως, της παραγωγής ενδορφινών.

Πώς ακριβώς εφαρμόζεται η κρυοθεραπεία όταν ο στόχος είναι η ψυχική υγεία; Υπάρχουν συγκεκριμένα πρωτόκολλα;

Η κρυοθεραπεία για ψυχική υγεία εφαρμόζεται κυρίως με τη μορφή ολικής κρυοθεραπείας σώματος (whole-body cryotherapy - WBC), σε ειδικούς θαλάμους με θερμοκρασίες από -110°C έως -160°C. Η διάρκεια είναι σύντομη (1,5–3 λεπτά) και πάντα υπό επιτήρηση. Δεν υπάρχει προς το παρόν ένα διεθνώς εδραιωμένο πρωτόκολλο για την ψυχική υγεία, ωστόσο σε μελέτες και σε πρακτικές εφαρμογές χρησιμοποιούνται προγράμματα 10–20 συνεδριών σε συχνότητα 3–5 φορές την εβδομάδα, συχνά για άτομα με ήπιο έως μέτριο άγχος ή καταθλιπτικά συμπτώματα.

Mε ποιον τρόπο, σύμφωνα με τη δική σας εμπειρία ή τις υπάρχουσες μελέτες, επηρεάζει η κρυοθεραπεία τη διάθεση;

Η επίδραση που έχει η κρυοθεραπεία στη διάθεση πιθανώς πηγάζει από την αύξηση των ενδορφινών και της ντοπαμίνης, τη μείωση των επιπέδων φλεγμονής και του οξειδωτικού στρες και τη βελτίωση του ύπνου. Επίσης, φαίνεται ότι βελτιώνει τους δείκτες του ανοσοποιητικού.

Σε πόσες συνεδρίες κρυοθεραπείας μπορεί να παρατηρηθεί μια αλλαγή στην ψυχική διάθεση, εάν υπάρχει;

Αν και τα αποτελέσματα διαφέρουν ανά άτομο, μελέτες δείχνουν ότι μετά από 7–10  συνεδρίες οι περισσότεροι συμμετέχοντες αναφέρουν υποκειμενική βελτίωση στη διάθεση και στο άγχος. Ορισμένοι παρατηρούν διαφορά και από την πρώτη ή δεύτερη συνεδρία λόγω της έντονης φυσιολογικής διέγερσης.

Μπορεί η κρυοθεραπεία να λειτουργήσει αυτόνομα ή θεωρείτε πως πρέπει να εντάσσεται σε ένα ευρύτερο θεραπευτικό πρόγραμμα;

Η κρυοθεραπεία δεν αποτελεί υποκατάστατο της ψυχοθεραπείας ή της     φαρμακοθεραπείας όπου αυτές ενδείκνυνται. Μπορεί όμως να λειτουργήσει συμπληρωματικά, ιδιαίτερα σε πλαίσιο της ολιστικής φροντίδας ψυχικής υγείας που περιλαμβάνει και σωστή διατροφή, άσκηση, ψυχοθεραπεία.

Ποιες είναι οι πιο συχνές αντιδράσεις ή σχόλια που λαμβάνετε από άτομα που χρησιμοποιούν την κρυοθεραπεία για ψυχολογικούς λόγους;

Έχουμε την τύχη να βλέπουμε στην πράξη πολλά ευνοϊκά αποτελέσματα που αναφέρονται στην βιβλιογραφία. Τα άτομα με άγχος ανταποκρίνονται πιο άμεσα και μας αναφέρουν κυρίως ότι ο ύπνος τους έχει βελτιωθεί και συμπτώματα όπως η ταχυκαρδία έχουν μειωθεί. Μία πολύ συχνή φράση που ακούμε μετά την κρυοθεραπεία είναι ότι «καθάρισε το μυαλό μου» και αυτό είναι πολύ σημαντικότερο απ’ όσο νομίζουμε. Όσον αφορά στην κατάθλιψη, τα περισσότερα άτομα χρειάζονται περίπου 10 συνεδρίες για να δουν διαφορά στην διάθεση και τον ύπνο.

Υπάρχουν ομάδες ανθρώπων για τις οποίες δεν συνιστάται η κρυοθεραπεία σε σχέση με την ψυχική υγεία;

Αν η ψυχική νόσος δεν επηρεάζει τα επίπεδα συνειδητότητας και κατανόησης, όχι δεν υπάρχει αντένδειξη που να σχετίζεται με την ψυχική υγεία. Οι αντενδείξεις αφορούν σε νοσήματα του καρδιαγγειακού και του αναπνευστικού συστήματος και περιγράφονται αναλυτικά στο έντυπο συγκατάθεσης που δίνεται σε κάθε ενδιαφερόμενο.

Θεωρείτε ότι η κρυοθεραπεία θα μπορούσε να ενσωματωθεί κάποια στιγμή στην “κλασική” ψυχοθεραπευτική πρακτική ή στην ψυχιατρική αγωγή;

Δυνητικά, ναι, ως επικουρική πρακτική, με τη σωστή επιστημονική τεκμηρίωση. Υπάρχει ήδη ενδιαφέρον σε ορισμένα κέντρα ολοκληρωμένης φροντίδας για πιλοτικά προγράμματα που συνδυάζουν ψυχοθεραπεία, WBC και συμβουλευτική διατροφής-άσκησης.

Υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να στηρίζουν τη χρήση της κρυοθεραπείας για τη βελτίωση της ψυχικής διάθεσης;

Σε τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές (RCTs) έχουν υποστηριχθεί αρκετά οφέλη της κρυοθεραπείας. Σε μελέτη που έγινε σε άτομα με κατάθλιψη, 10 συνεδρίες κρυοθεραπείας βελτίωσαν συμπτώματα κατάθλιψης, όπως η συχνότητα που έκλαιγαν, η απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης, ακόμα και την libido. Σε μία μετα-ανάλυση και συστηματική ανασκόπηση βρέθηκε σημαντική θετική επίδραση της κρυοθεραπείας στα καταθλιπτικά συμπτώματα.  

Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός από τα οφέλη στην ψυχική υγεία, η κρυοθεραπεία φαίνεται να αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την διαχείριση της ινομυαλγίας, της πολλαπλής σκλήρυνσης, του χρόνιου πόνου στην πλάτη και της οστεοαρθρίτιδας.

Τι θα λέγατε σε κάποιον που σκέφτεται να δοκιμάσει την κρυοθεραπεία για άγχος ή κατάθλιψη αλλά διστάζει;

Θα έλεγα ότι η κρυοθεραπεία δεν είναι πανάκεια, αλλά είναι ένα εργαλείο για να νιώσεις καλύτερα. Εάν εφαρμόζεται υπεύθυνα, σε σωστό πλαίσιο και υπό ιατρική καθοδήγηση, έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει τη συνολική ψυχοσωματική υγεία. Το πρώτο βήμα είναι να το συζητήσεις με τον θεράποντά σου και να ενημερωθείς σωστά.

Πώς διασφαλίζεται η ασφάλεια του θεραπευόμενου κατά τη διάρκεια των συνεδριών; Υπάρχουν κίνδυνοι που πρέπει να γνωρίζει;

Η ασφάλεια διασφαλίζεται μέσω της λήψης αναλυτικού ιατρικού ιστορικού για να αποκλειστεί κάθε αντένδειξη. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας γίνεται επιτήρηση από εκπαιδευμένο προσωπικό, ώστε να εφαρμόζεται η ενδεδειγμένη διάρκεια και να παρέχεται ο κατάλληλος εξοπλισμός προστασίας. Η τήρηση αυτών και άλλων διαδικασιών καθιστούν την κρυοθεραπεία απόλυτα ασφαλή.

Βλέπετε τη ζήτηση για κρυοθεραπεία να αυξάνεται ειδικά για λόγους ψυχικής υγείας; Αν ναι, τι πιστεύετε ότι το προκαλεί αυτό;

Το μήνυμα που παίρνουμε είναι ότι πλέον οι άνθρωποι αναζητούν και τη μη φαρμακευτική προσέγγιση, χωρίς να σημαίνει ότι η κρυοθεραπεία μπορεί να την υποκαταστήσει. Όταν όμως μπορείς να δοκιμάσεις μία θεραπεία που θα σου δώσει οφέλη με φυσικό τρόπο, είναι πολύ ελκυστικό! Σίγουρα έχουν συμβάλει και τα social media στην προβολή τέτοιων θεραπειών αλλά δεν παύει να είναι μία πραγματική ανάγκη. Εμείς αφουγκραστήκαμε αυτές τις ανάγκες και δημιουργήσαμε το Wellpass Project για μία ολοκληρωμένη εμπειρία ευεξίας. 

Βιογραφικό του Γιάννη Αντωνίου

Ο Αντωνίου Γιάννης είναι Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, απόφοιτος του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών, με επιπλέον σπουδές στο Wageningen University της Ολλανδίας.

Η βαθιά σχέση του με τον αθλητισμό από μικρή ηλικία, τον οδήγησε να εξειδικευτεί ως Personal Trainer στη σχολή Base Training (2015), ενισχύοντας τις γνώσεις του στην Εργοφυσιολογία και την προπονητική.

Αναγνωρίζοντας τη σημασία της ψυχολογίας και της συμπεριφοράς γύρω από τη διατροφή, συνέχισε με σπουδές στο Life Coaching (ΕΚΠΑ), στο Nutrition Coaching (Precision Nutrition, ΗΠΑ) και στο NLP Master Practitioner. Το 2019 εξειδικεύτηκε περαιτέρω στο Advanced Sports Nutrition από το Barça Innovation Hub.συνδυασμός επιστημονικής κατάρτισης, προπονητικής εμπειρίας και συμβουλευτικής καθορίζει το έργο του το οποίο έχει έναν βασικό σκοπό, να βοηθά ανθρώπους να βελτιώνουν όχι μόνο το σώμα τους, αλλά και τη σχέση τους με τη ζωή και το φαγητό δημιουργώντας συνήθειες που διαρκούν.